ចម្លាក់ទេពកថា៖ ព្រះនារាយណ៍ផ្ទំ

ព្រះនារាយណ៍ផ្ទំ ឬវិស្ណុអនន្តសាយិន (Visnu Anantasāyin) គេប្រទះឃើញជាច្រើននៅក្នុងចម្លាក់ខ្មែរចាប់តាំងពីមុនសម័យអង្គរ រហូតដល់សម័យអង្គរ។ រូបខាងក្រោមនេះបង្ហាញពីឥទ្ធិពលទៅវិញទៅមករវាងចម្លាក់ខ្មែរក្នុងរចនាបថព្រៃក្មេងនិងចម្លាក់ចាម ក្នុងកម្លុងពេលជាមួយគ្នា (សតវត្សទី៧ និងទី៨)។ ចម្លាក់ខ្មែរមានប្រភពមកពីម្ដុំប្រាសាទបាសែត ខេត្តបាត់ដំបង បច្ចុប្បន្នរក្សាទុកនៅសារមន្ទីរជាតិ ឯចម្លាក់ចាម មានប្រភពមកពីប្រាសាទ My-Son E1 ស្ថិតនៅភាគកណ្ដាលប្រទេសវៀតណាម ឯផ្ដែរនេះរក្សាទុកនៅសារមន្ទីរចម្លាក់ចាម នៅដាណាង។

ចម្លាក់ខ្មែរ (ឆ្វេង) ចម្លាក់ចាម (ស្ដាំ)

ទេពកថាព្រះនារាយណ៍ផ្ទុំជាទេពកថាមួយដែលគេស្គាល់យ៉ាងច្បាស់នៅក្នុងសិល្បៈខ្មែរ ជាពិសេសក្នុងចម្លាក់ ព្រមទាំងមានសិសាចារឹកបញ្ជាក់ថែមទៀត ដូចជាសិលាចារឹកនៃប្រាសាទភ្នំ បាខែង បានអត្ថាធិប្បាយថា៖ បទ្មនាភ (Padamanāpha) ដែលមានព្រះព្រហ្មផុសចេញពីផ្ចិតរបស់លោក ដើម្បីបង្កើតលោកទំាងមូល។ ទេពកថាព្រះនារាយណ៍មានទំនាក់ទំនងនឹងភ្លើងឆេះកប្ប តាមការប្រែនៃអត្ថបទវាយុ (ពាយុ) បានបកស្រាយថា៖ គ្រោះមហន្តរាយបានចាប់ផ្តើមដោយសាររាំងស្ងួតដ៏វែងមួយ ភ្លៀងក៏ចាប់ឈប់ធ្លាក់ដែលបណ្តាលមកពីខ្វះធម៌នៅក្នុងលោក ហើយលោកទាំងមូលចាប់ផ្តើមឆេះ គ្រប់សត្វទាំងអស់ត្រូវស្លាប់នឹងភ្លើងឆេះ។ តាមអត្ថបទមហាភារត (Mahābhārata) បានអត្ថាធិប្បាយថា៖ នៅក្នុងពិភពលោកមានតែសមុទ្រ វត្ថុមានជីវិត និងអត់ជីវិតត្រូវបានវិនាសអស់ នៅពេលបញ្ចប់ឆ្នាំ ៤០០០យុគ ដីនឹងលិចលង់ក្នុងទឹក។ ក្នុងពេលនោះ អាទិទេពមួយអង្គដែលគេហៅថា ព្រះនារាយណ៍មានភ្នែកមួយពាន់ជើងមួយពាន់ បានសម្រេចចិត្តផ្ទុំកណ្តាលសមុទ្រ។ ព្រះនារាយណ៍ផ្ទុំលើនាគអនន្ត-សេស (Ananta-Sesa) ដែលមានជីវិតអមតៈ ក្បាលមួយពាន់ ។ ព្រះនារាយណ៍ភ្ញាក់ពីផ្ទុំដោយមហិទ្ធិរិទ្ធិ (Atman) អាត្ម័នរបស់ព្រះអង្គ ព្រះនារាយណ៍បានឃើញពិភពលោក ក្នុងខណៈនោះព្រះអង្គបានធ្វើបដិហារ្យដើម្បីបង្កើតជីវិតនានា ផ្កាឈូកបានផុសឡើងចេញពីផ្ទិតដោយការប្រឹងប្រែងរបស់ព្រះអង្គដែលនៅក្នុងផ្កាឈូកមានព្រះព្រហ្មមុខបួន ដែលនឹងមកត្រួតត្រានូវការបង្កើតលោកថ្មី។

មានអត្ថបទផ្សេងទៀតដូចជា៖ មត្ស្យបុរាណ (Matsya-purana) មាក៌ណ្ឌេយបុរាណ (Mārkandeya-purana) ដែលមានសាច់រឿងដូចគ្នា ក៏ប៉ុន្តែអត្ថបទ ភាគវតបុរាណ (Bhāgavata-purana) ដែលបានបញ្ជាក់សាច់រឿងច្បាស់លាស់។